O Βαγγέλης Χατζηθεοδώρου διδάσκει Γραφιστική – Οπτική Επικοινωνία στο Τμήμα Γραφιστικής του ΤΕΙ Αθήνας, από όπου άρχισε τις σπουδές του. Κάτοχος ΒΑ (Hons) του Harrow στο Γραφιστικό Πληροφοριακό Σχεδιασμό και ΜΑ του Central St. Martins στο Γραφιστικό Τυπογραφικό Σχεδιασμό. Μας απάντησε στις ερωτήσεις της στήλης «ΣΤΟ ΕΔΡΑΝΟ» του νεόυ τεύχους του gr design.

> Εικόνα ή ουσία; Ή εικόνα με ουσία;
Θα έλεγα λειτουργία ή μάλλον λειτουργικότητα είναι η προϋπόθεση για τον σωστό σχεδιασμό και ιδιαίτερα στον χώρο της οπτικής επικοινωνίας. Τι να την κάνω την ωραία εικόνα αν δεν μπορώ να μεταδώσω ένα μήνυμα. Βέβαια, εμείς ως πολιτισμός του σήμερα μας ενδιαφέρει η εικόνα μας και η έξωθεν καλή μαρτυρία. Η ουσία έρχεται μετέπειτα αγκομαχώντας, όπως αγκομαχούμε σήμερα για να λειτουργήσουμε ως χώρα και πολιτισμός. Η λειτουργικότητα κατ’ εμέ διαμορφώνει την αισθητική. Βέβαια πολλοί μιλούν για την αισθητική, το συναίσθημα και κατ’ επέκταση την εικόνα ως βασικό παράγοντα της επικοινωνίας, και αν δεν το δηλώνουν, το υποδηλώνουν με το έργο τους, δεν μπορώ να τους ψέξω ούτε και να τους αδικήσω, είναι μια επιλογή που έχει πολλούς αποδέκτες. Αυτό που έμαθα όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι η σχέση αισθητικής και λειτουργικότητας ή -όπως εσείς το θέτετε «εικόνας και ουσίας» είναι μια «iterative» διαδικασία, δηλαδή μια κυκλική αέναη σχέση διάδρασης- που όμως στο σχεδιασμό το τελευταίο λόγο έχει η λειτουργικότητα.

> Στις μέρες μας ισχύει ακόμα περισσότερο το «μια εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις»;
Πέρα από την αντικειμενικότητα της ανάγνωσης μιας εικόνας σε ένα δεύτερο στάδιο, σήμερα, ακόμα πιο έντονα από ποτέ, υπεισέρχεται και η υποκειμενικότητα του κάθε αναγνώστη, που θα τον συγκινήσει – απόλυτα συνυφασμένη με τα βιώματά του και το πολιτιστικό του υπόβαθρο.
Άρα, ο τρόπος ανάγνωσης της εικόνας εξαρτάται από τη συναισθηματική συνείδηση του αναγνώστη και αυτό καθορίζει την ποσότητα των λέξεων, των νοημάτων αλλά και συναισθημάτων που του προκαλεί. Με πιο απλά λόγια, μπορεί χίλιες λέξεις αλλά και μία. Βέβαια, θεωρώ ότι είναι αδύνατο να βλέπεις το περιεχόμενο μιας εικόνας, που όταν είναι προϊόν της πολιτιστικής και κοινωνικής μας ζωής, και να μη μπορείς να διακρίνεις τη σημασία της και τη δυναμική της για να τη περιγράψεις και αναλύσεις. Από την άλλη, αν η εικόνα δεν είναι προϊόν του δικού μας πολιτισμού, είναι δύσκολο να το κατανοήσουμε, να απορροφήσουμε και φυσικά να το περιγράψουμε με χίλιες δυο λέξεις. Επιτρέψτε μου να σημειώσω ότι σήμερα με την αυτονομία της τυπογραφίας, ως αυτόνομης επιστήμης σχεδιασμού μπορεί να ειπωθεί το αντίστροφο, ότι και μία λέξη ισοδυναμεί με χίλιες εικόνες, χίλια μηνύματα, χίλια αισθήματα και μια διαρκή ευαισθησία

Η διδακτορική διατριβή του Βαγγέλη Χατζηθεοδώρου «Διαχείριση της Οπτικής Επικοινωνίας» εξετάζει την οργάνωση του σχεδιασμού της επικοινωνίας. Επικεντρώνεται σε σημαντικά ζητήματα του σχεδιασμού, με στόχο να δημιουργήσει ένα εργαλείο που κάθε σχεδιαστής μπορεί να χρησιμοποιήσει για να ελέγξει τη δυναμική και την πρακτική εφαρμογή των πληροφοριών, ώστε να γίνει κατανοητό από τους χρήστες / δέκτες. Εχει συνεργαστεί με διαφημιστικές εταιρείες στην Αθήνα από τη θέση του διευθυντή Σχεδιασμού. Συμμετείχε στην οργάνωση και τη διεύθυνση του σχεδιασμού της εικόνας και της ταυτότητας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Με την Paragraph σχεδίασε τις μασκότ των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων. Εχει σχεδιάσει εταιρικά προϊόντα και την ταυτότητα ελληνικών, πολυεθνικών αλλά και εταιριών του δημόσιου τομέα. Συμμετείχε ως εισηγητής σε διεθνή συνέδρια και συνέβαλε στην πρώτη είσοδο της Ενωσης Γραφιστών στην ICΟGRADA το 1989. Δουλειά του έχει δημοσιευτεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει γράψει το βιβλίο «Ολυμπιακά Εικονογράμματα, Σχεδιασμός και Σημειολογία», εκδόσεις Παπασωτηρίου.

> > Είστε και καθηγητής. Τι σημαίνει για σας καλός καθηγητής σε οποιαδήποτε ειδικότητα;
Σημαίνει να ασκείς το λειτούργημα του δασκάλου γιατί το θες και όχι ως πάρεργο μια και πρέπει είσαι εκεί… Γιατί η διδασκαλία είναι δραστηριότητα που σε απορροφά ψυχικά και σωματικά. Καλός καθηγητής σημαίνει να αγαπάς τους φοιτητές σου και να συνδέεσαι μαζί τους, δημιουργώντας κλίμα εμπιστοσύνης που θα σε βοηθήσει στην ενστάλαξη των ιδεών, των τεχνικών και ικανοτήτων και από την άλλη να τους σέβεσαι και να προσπαθείς να ακούς τα «θέλω» τους και τις ανάγκες τους. Καθηγητής δεν είναι αυτός που δίνει μόνο διαλέξεις απέναντι σε ένα παθητικό και ανήμπορο πολλές φορές φοιτητή, αλλά αυτός που οδηγεί το κάθε σπουδαστή στην εμβάθυνση, την ανάλυση και την κριτική. Δεν μπορείς να είσαι αρνητικός και να κριτικάρεις με άσχημο τρόπο τα έργα των φοιτητών καλύπτοντας τη δική σου ανασφάλεια, τουναντίον πρέπει να είσαι γενναιόδωρος και ανιδιοτελής και να ενθαρρύνεις τα παιδιά να μάθουν πώς να αποκτούν και να βιώνουν τη γνώση. Με λίγα λόγια θα έλεγα να είσαι μέντορας, αλλά από τη θεωρία στη πράξη πολλές φορές είναι μεγάλη η απόστασή.

> > Ποιος είναι ο ιδανικός μαθητής για εσάς;
Σε όλα τα παιδιά τους λέω ότι το να χαράσσεις ωραίες γραμμές, να επιλέγεις καλές γραμματοσειρές και ευφάνταστες εικόνες δεν είναι αρκετό. Ο ιδανικός μαθητής-φοιτητής, είναι ο μελλοντικός σχεδιαστής – είναι αυτός που έχει τη δυνατότητα να κατανοεί με ποιο τρόπο οι άλλοι άνθρωποι, δηλαδή οι δέκτες ενός μηνύματος, αντιλαμβάνονται και ερμηνεύουν αυτό, έχοντας βέβαια εγκαταλείψει τη δική του άποψη, για την πραγματικότητα και την οντότητα του μηνύματος. Καλός μαθητής, καλός σχεδιαστής είναι αυτός που έχει «ενσυναίσθηση», έχει τη δυνατότητα να κατανοεί και να αντιλαμβάνεται τον κόσμο από διαφορετικές οπτικές. Αυτός που διαθέτει ολιστική σκέψη, που… όχι μόνο αναλύει ένα έργο, αλλά και διακρίνει τις συνιστώσες ενός προβλήματος και μπορεί να προτείνει λύσεις .

> > Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι καλλιτέχνες;
Θα έλεγα καλλιτέχνες και σχεδιαστές που με επηρέασαν για κάποιο συγκεκριμένο λόγο, όπως ο Matisse για τη ζωγραφική του, ο Van Gogh για το χρώμα, ο Klee για τη συντακτική του έκφραση, ο Emil Ruder ως καθηγητής επικοινωνίας, ο Weingart και o Spencer ως δάσκαλοι της τυπογραφίας, ο Frutiger για την απλότητα της σκέψης του. Μάλιστα, τους τρεις τελευταίους είχα τη χαρά να τους γνωρίσω και προσωπικά, να τους μιλήσω και να μοιρασθώ μαζί τους σκέψεις και ιδέες.

> > Έχετε εμμονές σε θέματα και, αν ναι, σε ποια και γιατί;
Όλοι έχουμε εμμονές μέσα στη καθημερινότητά μας που αν σταθούμε απ’ έξω, συνειδητοποιούμε την ασημαντότητα και τη γελοιότητα αυτών. Προσπαθώ να μην έχω δεν ξέρω αν τα καταφέρνω.

> > Μια εικόνα που είδατε και θα θέλατε να είχατε δημιουργήσει εσείς;
Ο John Berger στο βιβλίο του «Ways of Seeing» έγραφε για τις εκατοντάδες εικόνες που βλέπουμε καθημερινά στη ζωή μας, και ανέφερε ότι αυτές τις εικόνες μπορούμε να τις ξεχάσουμε ή να τις θυμόμαστε, αλλά κάποια στιγμή επανέρχονται και διεγείρουν τη φαντασία μας, τη μνήμη μας, τις προσδοκίες μας. Κάπως έτσι νιώθω και ‘γω. Θα έλεγα ότι κάθε εικόνα που βλέπω ως περιεχόμενο, είτε αναφέρεται στο παρελθόν είτε στο μέλλον, τονώνει τη φαντασία μου, όμως δεν μπορώ να πω ποια από αυτές θα ήθελα να είχα δημιουργήσει – είναι πολλές, ίσως να ήθελα να είχα δημιουργήσει μια εικόνα που θα ανήκει στο μέλλον και θα αναφέρεται στο σήμερα, που όμως θα είναι παρελθόν.