ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΓΙΟΥΛΗ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ

Με τον Μίλτον Γκλέιζερ (Milton Glazer) κυριολεκτικά δεν ξέρεις από πού να αρχίσεις. Επίσης, όσα επίθετα κι αν βάλεις μπροστά από το όνομά του -σπουδαίος, εξαιρετικός, πρωτοπόρος, μοναδικός- δεν θα είναι αρκετά για να συστήσεις τον θρυλικό Αμερικανό γραφίστα. Πάντως, ακόμη κι αν δεν τον γνωρίζετε, δεν υπάρχει καμμία μα καμμία περίπτωση να μην σας είναι οικεία η δουλειά του. Ενα και μόνο παράδειγμα αρκεί: Το 1977 ο Μίλτον Γκλέιζερ δημιούργησε και χάρισε -δεν έλαβε αμοιβή- το λογότυπο «I love NY» για μια καμπάνια που είχε προγραμματιστεί να διαρκέσει μερικές εβδομάδες. Η επιτυχία ήταν τέτοια που μέχρι σήμερα, το «I Love NY» στο οποίο μετά την 11η Σεπτεμβρίου ο δημιουργός του πρόσθεσε και το «More than ever», έχει γίνει t-shirt, αυτοκόλλητο, μπρελόκ, φωτεινή επιγραφή, αναπτήρας, κούπα, καπέλο, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε, και φυσικά το έχουν κατακλέψει σε ολόκληρο τον πλανήτη. Για να σας ιντριγκάρω λίγο θα σας μιλήσω και για μια όχι και τόσο γνωστή δουλειά του, που έγινε viral σχετικά πρόσφατα. Μπορείτε να τη δείτε στο YouTube. Πρόκειται για μια ανεπίσημη δημιουργία διαμαρτυρίας του Γκλέιζερ και του σκηνοθέτη Λι Σάβατζ, το 1968, όταν οι χίπηδες και το αντιπολεμικό κίνημα βρίσκονταν στο αποκορύφωμά τους. Το δεκαέξι χιλιοστών φιλμάκι δείχνει τον Μίκυ Μάους να ανταποκρίνεται στα κελεύσματα του θείου Σαμ. Κατατάσσεται στον αμερικανικό στρατό, πηγαίνει στο Βιετνάμ και εκεί… σκοτώνεται! Σε ερώτηση σχετικά με το βίντεο, απάντησε: «Ο Μίκυ Μάους είναι το σύμβολο της αθωότητας, το σύμβολο των ΗΠΑ, της επιτυχίας, του ιδεαλισμού. Το να τον σκοτώνεις ως στρατιώτη αντίτίθεσαι πλήρως σε όλα αυτά». Με λίγα λόγια ο 84χρονος σήμερα, Μίλτον Γκλέιζερ, δεν είναι ένας απλός γραφίστας όσο σπουδαίες -και αναπόσπαστα πλέον κομμάτια της παγκόσμιας ποπ κουλτούρας- κι αν είναι πολλές από τις δουλειές του, οι οποίες έχουν περάσει και σε σαλόνια της σύγχρονης τέχνης, όπως το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και το παρισινό Κέντρο Ζορζ Πομπιντού. O Μίλτον Γκλέιζερ είναι ένας δάσκαλος, ένας φιλόσοφος της γραφιστικής τέχνης, του στυλ, της εικόνας και κάθε του λέξη έχει ιδιαίτερη σημασία και βάρος. Τον εντοπίσαμε και ανταποκρίθηκε θετικά στο αίτημά μας για μια συνέντευξη.

 

 

Ποιοι είναι οι μεγάλοι σας «δάσκαλοι»;
O Μότσαρτ, ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ο Τζόρτζιο Μοράντι

Τι είναι αυτό που σας δίνει έμπνευση στη δουλειά σας;
Οτιδήποτε μού αποκαλύπτει την πιθανότητα να καταλάβω τι είναι αληθινό, με εμπνέει.

Έχετε κάποιο επαγγελματικό «μότο»;
Προσεγγίζω κάθε δουλειά μου με ανοιχτό μυαλό. Με την πεποίθηση ότι οποιοδήποτε πρόβλημα εμφανιστεί, παράλληλα θα ξεπροβάλλει και η λύση του, αρκεί να είμαι προσηλωμένος σ’ αυτό που κάνω.

Αν κοιτάξετε τη διαδρομή σας στον χώρο μέχρι σήμερα, ποια θα λέγατε ότι ήταν η πορεία της εξέλιξής σας;
Στο ντιζάιν όπως και στη ζωή την ίδια ποτέ δεν ξέρεις πού πηγαίνεις, παρά μόνο όταν φτάσεις στον προορισμό σου. Θα έλεγα ότι κινήθηκα προς μια μεγαλύτερη αίσθηση κατάκτησης, αλλά τελικά δεν είμαι σίγουρος αν κι αυτό ακόμα ισχύει, καθώς έχω ένα βαθύτερο ένστικτο να αποδομώ τις ίδιες μου τις προσδοκίες.

Τι εγγυάται την επιτυχία σ’ αυτόν το χώρο;
Δεν υπάρχουν εγγυήσεις εκτός από την ικανότητα, το ταλέντο που μπορεί να διαθέτεις ώστε να πείθεις τους άλλους ότι πραγματικά ξέρεις τι κάνεις. Θα πρόσθετα επίσης, ότι η «δίψα» για επιτεύγματα ή ακόμη και για χρήματα μπορεί να είναι βασικά συστατικά στην κατάκτηση της επιτυχίας. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η δόξα και τα χρήματα είναι ικανά να διαβρώσουν την επαγγελματική ζωή κάποιου. Αλλά όπως μας έχει διδάξει ο ίδιος ο καπιταλισμός μπορεί και να ενθαρρύνουν το πάθος και τη δημιουργικότητα. Φυσικά, ας μην ξεχνάμε και την τύχη που παίζει σημαντικό ρόλο.

Τα νέα «εργαλεία», όλα αυτά τα μέσα που παρέχει η τεχνολογία τελικά βοηθούν ή μήπως οδηγούν στην ευκολία;
Αυτή η ερώτηση για μένα δεν έχει νόημα. Σ’ αυτήν την περίπτωση τι σημαίνει «βελτιώνω»; Τι σημαίνει κάνω κάτι πιο όμορφο; Κάνω κάτι πιο αποτελεσματικό; Πιο προσιτό; Χρειάζεται ένας απόλυτα συγκεκριμένος προσδιορισμός για να απαντήσουσε αυτήν την ερώτηση, άσε που θα χρειαστούν τουλάχιστον μια-δυο γενιές επιπλέον, για να ορίσουμε ακριβώς τι κάνουμε όλο αυτόν τον καιρό.

Με τι εικόνες μεγαλώσατε;
Με άσπρο και μαύρο, με φως και σκοτάδι, με φτώχεια και πλούτο, με γλυκό και ξινό… Νομίζω πως τώρα έχετε μια ιδέα.

Αισθάνεστε ότι εκπροσωπείτε την αμερικανική αισθητική του ντιζάιν και της εικόνας; Και ποιες βασικές διαφορές βλέπετε σε σχέση με το ευρωπαϊκό ντιζάιν;
Εξ ορισμού, πρέπει εν μέρει να αντιπροσωπεύω μια αμερικανική αισθητική και όχι την αμερικανική αισθητική του ντιζάιν και της εικόνας αν και θα προτιμούσα να χρησιμοποιούσαμε τον όρο στιλ αντί για αισθητική. Σε σύγκριση με Ευρωπαίους γραφίστες η αλήθεια είναι ότι δεν έχω δει αρκετά παραδείγματα για να κρίνω.

Έχετε κάποιες «κόκκινες γραμμές»
στη δουλειά σας;
Η επιθυμία μου να μην βλάψω κανέναν παραμένει έντονη, είναι μέρος της δουλειάς μου και στάση ζωής. Είναι δύσκολο αυτό να το επιβεβαιώσεις αντικειμενικά χωρίς ώς ένα βαθμό να κοροϊδεύεις τον εαυτό σου. Ίσως αυτό εκφράζεται καλύτερα με την ιδέα ότι προσπαθείς να είσαι ένας καλός πολίτης.

Έχετε ποτέ λογοκριθεί;
Στο επάγγελμά μας μπορεί να συναντήσεις έναν πελάτη που είτε δεν θα καταλάβει αυτό που του παρουσιάζεις, είτε θα το παρεξηγήσει, είτε θα υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο γούστο το δικό του και το δικό σου. Αν και δεν πρόκειται ακριβώς για λογοκρισία σίγουρα η απόρριψη μιας δουλειάς σε κάνει να νιώθεις κάπως ακυρωμένος.

Όλοι μιλούν για τη δύναμη της εικόνας.
Εσείς πώς νιώθετε ως διαμορφωτής της;
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για τη δύναμη της εικόνας και την επίδρασή της στον εγκέφαλό μας. Ο Εσταυρωμένος έχει εντυπωθεί στο μυαλό μας κι ακόμα επηρεάζει τους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Η προσπάθεια να χρησιμοποιήσεις την εικόνα για να πείσεις ή να παρακινήσεις, ανεξάρτητα από τις συνέπειές της στο κοινό είναι μια από τις χειρότερες μορφές εκμετάλλευσης της πραγματικότητας.

Υπάρχουν κάποιες δουλειές σας
που ξεχωρίζετε για κάποιο λόγο;
Τις θεωρείτε μοναδικές;
Τα περισσότερα έργα ντιζάιν ή επικοινωνίας δεν μπορούν να είναι μοναδικά γιατί είναι εξαιρετικά ευάλωτα στην παρερμηνεία. Νομίζω ότι κάποια από τα έργα μου ανακαλούν μια προσωπική στάση, κάτι που είναι διαφορετικό. Φαίνεται ότι υπάρχει ένα προηγούμενο σχεδόν σε όλα τα πράγματα που έχω προσπαθήσει να κάνω ως σχεδιαστής.

Αν μπορούσατε να αλλάξετε
μια ιδρυτική αρχή σε σχέση με το πώς διδάσκεται το ντιζάιν ποια θα ήταν αυτή;
Το ντιζάιν δεν είναι τέχνη αλλά μπορεί να φιλοδοξεί να περιέχει όψεις της τέχνης.

Έχετε εικόνα για το ελληνικό ντιζάιν;
Λυπάμαι πως όχι, εκτός από τα πολύ βασικά.

Στην Ελλάδα βιώνουμε μια τεράστια
οικονομική κρίση. Παρ’ όλα αυτά πιστεύετε
ότι μπορεί να είναι παρόλα αυτά γόνιμη δημιουργικά αυτή η περίοδος;
Ο πόνος βοηθάει τη δημιουργικότητα. Η ευχαρίστηση βοηθάει τη δημιουργικότητα. Η πλήξη βοηθάει τη δημιουργικότητά. Αλλά μόνο κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες.