Η ισορροπία στον σχεδιασμό λογοτύπων
Γράφει ο Θοδωρής Μαστρογιάννης
γραφίστας
Κάθε λογότυπο σχεδιάζεται για να εξυπηρετήσει ορισμένους επικοινωνιακούς και διαφημιστικούς σκοπούς. Για το λόγο αυτό πρέπει να είναι καλαίσθητο, σχεδιασμένο άρτια και απόλυτα κατανοητό. Το χρώμα, η γραμματοσειρά και ο έξυπνος σχεδιασμός αποτελούν ορισμένους από τους παράγοντες που συντελούν σε αυτό αποτέλεσμα. Το σημαντικό βήμα για να ξεκινήσει η σχεδίαση είναι να απαντηθεί αρχικά το ερώτημα: Τί εντύπωση θέλετε να διαμορφώσει ο πελάτης για την εταιρεία, όταν δει για πρώτη φορά το λογότυπό της;
Στην περίπτωση των λογοτύπων η πρώτη εντύπωση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα πρέπει ο πελάτης να κατανοήσει και να εκτιμήσει θετικά ένα σύμβολο που μεταφέρει ολόκληρη την εταιρική φιλοσοφία.
Για να επιτύχει τον στόχο του ένα λογότυπο θα πρέπει να γίνεται άμεσα αντιληπτό, να ισορροπεί και να σχηματίζει από μόνο του μια ολοκληρωμένη σύνθεση ώστε να μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιαδήποτε εφαρμογή. Ένα καλά σχεδιασμένο λογότυπο θα πρέπει να προσδιορίζεται από σαφή όρια και να εμπεριέχει ευδιάκριτα σχήματα, χωρίς περιττές πληροφορίες και πολλές λεπτομέρειες.
Ένας τρόπος για να επιτευχτεί η ισορροπία, η ολοκληρωμένη σύνθεση και ο άρτιος σχεδιασμός ενός λογοτύπου, είναι η χρήση πλέγματος (grid). Το στοιχείο αυτό αποτελεί το απαραίτητο εργαλείο για κάθε σχεδιαστική απόπειρα. Αν ένα λογότυπο δεν έχει στηριχθεί πάνω σε κάποιο είδος πλέγματος τότε δεν θα έχει σταθερότητα και ισορροπία και έτσι δεν θα μπορεί να αφομοιωθεί εύκολα από το κοινό. Η έλλειψη οπτικής αρμονίας θα είναι αισθητή, όπως σε οτιδήποτε που στερείται τη δομή ή ένα ισχυρό θεμέλιο. Χωρίς ένα πλέγμα διάταξης, τα γραφικά στοιχεία δεν θα λειτουργούν σωστά μεταξύ τους, οι ιδέες θα είναι οπτικά ασυνεπής και το αποτέλεσμα θα μοιάζει με ένα προϊόν μαζικής παραγωγής. Ένα πλέγμα διάταξης είναι η αόρατη δύναμη που στηρίζει την ορατή δομή και κρατά τα πάντα στη σωστή τους θέση.
Το πλέγμα είναι ένα δομημένο σύστημα που αποτελείται από οριζόντιες, κάθετες ή και διαγώνιες γραμμές που εξασφαλίζουν την ισορροπία και την οργάνωση του περιεχομένου ενός λογοτύπου. Το πλέγμα βοηθάει τον σχεδιαστή να τοποθετήσει τα στοιχεία που αποτελούν ένα λογότυπο (γραμμές, γράμματα, σχήματα κ.ό.κ.) με έναν λογικό τρόπο, ώστε να μπορούν εύκολα να αφομοιωθούν.
Κάθε πλέγμα βοηθάει στην οργάνωση των στοιχείων του λογοτύπου σε σχέση με τον χώρο που καταλαμβάνει, με τα υπόλοιπα στοιχεία που τοποθετούνται σε αυτόν ή ακόμα και με τα επιμέρους συστατικά που αποτελούν το κάθε στοιχείο.
Το είδος του πλέγματος που θα χρησιμοποιήσει ένας σχεδιαστής προσαρμόζεται ανάλογα με τη μορφή και το ύφος του λογοτύπου. Και σε αυτή την περίπτωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν ορισμένοι «σχεδιαστικοί κανόνες» που βοηθούν στο σχηματισμό πλέγματος. Οι κανόνες αυτοί έχουν βρει εφαρμογή σε μια μεγάλη γκάμα σχεδιαστικών προϊόντων και έχουν τις ρίζες τους στις πρώτες περιόδους εφαρμογής της τυπογραφικής μεθόδου ή και σε άλλους τομείς, όπως η ζωγραφική. Ενδεικτικά αναφέρονται, η χρήση των βοηθητικών γραμμών, ο κανόνας των τριών τμημάτων και η εφαρμογή της Χρυσής Τομής και της ακολουθίας Fibonacci. Όλα μαζί ή το κάθε ένα ξεχωριστά αποτελούν εργαλεία που κάθε σχεδιαστής έχει στην διάθεσή του, με στόχο ένα άρτια δομημένο αποτέλεσμα.
Χρήση των βοηθητικών γραμμών
Εκτός από τις γραμμές του πλέγματος που ορίζουν τη θέση των στοιχείων του λογοτύπου, υπάρχει και η δυνατότητα χρήσης βοηθητικών οριζόντιων, κάθετων ή διαγώνιων γραμμών. Οι γραμμές αυτές χρησιμοποιούνται για την ένταξη τμημάτων που διαφέρουν από το κεντρικό μέρος του λογοτύπου και περιέχουν πληροφορίες που έχουν μια αυτόνομη και ολοκληρωμένη μορφή (π.χ. μια λέξη, ένα σχήμα κ.ό.κ).
Ο κανόνας των τριών τμημάτων
Αυτός ο κανόνας αφορά την οργάνωση των στοιχείων που αποτελούν ένα λογότυπο. Η συνολική επιφάνεια του λογοτύπου χωρίζεται σε τρία ίσα τμήματα οριζόντια ή και κάθετα. Το κυρίως θέμα και τα επιμέρους στοιχεία τοποθετούνται στις τομές των γραμμών.
Η χρυσή τομή και η ακολουθία Fibonacci
Η χρυσή τομή είναι ένα σύστημα αναλογιών, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την άρτια δόμηση ενός λογοτύπου. Ο υπολογισμός της χρυσής τομής βασίζεται στην αναλογική σχέση 8:13 και στη χρήση του αριθμού φ=1,618. Στα Μαθηματικά και την τέχνη, δύο ποσότητες έχουν αναλογία χρυσής τομής αν ο λόγος του αθροίσματος τους προς τη μεγαλύτερη ποσότητα είναι ίσος με το λόγο της μεγαλύτερης ποσότητας προς τη μικρότερη. Πολλοί καλλιτέχνες προσάρμοσαν τα έργα τους ώστε να προσεγγίζουν την χρυσή αναλογία—ιδίως στη μορφή της λογαριθμικής σπείρας και του χρυσού ορθογωνίου παραλληλογράμμου, στο οποίο ο λόγος της μεγαλύτερης πλευράς προς την μικρότερη είναι η χρυσή τομή—πιστεύοντας ότι αυτή η αναλογία είναι αισθητικά άρτια. Ένα ακόμη στοιχείο που συνδέεται με την Χρυσή Τομή είναι η ακολουθία Fibonacci. Στα μαθηματικά, οι αριθμοί Fibonacci είναι τα ψηφία που αποτελούν την ακέραιη ακολουθία: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233… Πρακτικά είναι μια σειρά αριθμών που δημιουργείται όταν κάθε αριθμός είναι το άθροισμα των δύο προηγούμενων. Η ακολουθία αυτή είναι σημαντική γιατί κάθε ζευγάρι αριθμών στη σειρά έχει μία αναλογική σχέση περίπου 8:13 που είναι γνωστή ως η χρυσή τομή.
