Αρχή

Μάσκες μνήμης και τιμής

antifasistiko_festival

Το φεστιβάλ περιλάμβανε θεατρικές παραστάσεις και εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, χορό, συναυλίες, performances, προβολές, δρώμενα και οργανωμένες συζητήσεις, ενώ το Σάββατο 22 Μαρτίου έκλεισε με  πορεία για την Παγκόσμια Ημέρα Δράσης ενάντια στον φασισμό και στον ρατσισμό.  Οι διοργανωτές μάς προσκαλούσαν να υπερασπιστούμε τον πλούτο της πολυπολιτισμικής κοινωνίας, να κάνουμε τις γειτονιές μας, τους χώρους πολιτισμού και τις πόλεις μας γέφυρες φιλίας, αλληλεγγύης και αντίστασης μακριά από τις λογικές του διχασμού.  «Ο φασισμός δεν ξέρει να χορεύει, δεν έχει χρώματα και δεν τραγουδάει. Ο φασισμός δεν είναι εγγενές στοιχείο του ανθρώπου, αλλά γεννάται κάτω από συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες και για συγκεκριμένους σκοπούς. Οι λέξεις, οι νότες, ο χορός και τα χρώματα είναι τα δικά μας όπλα. Ας τα ενώσουμε ενάντια στον φόβο και την απάθεια… Ας τα ενώσουμε στο όραμά μας ενάντια στη βαρβαρότητα και τον φασισμό»!  Προσκλήθηκα να συμμετάσχω σε ένα τραπέζι εισηγήσεων με θέμα «Ο εκφασισμός της κοινωνίας. Ο ρόλος των ΜΜΕ». Κατασκευή και αναπαραγωγή ρατσιστικών και σεξιστικών στερεοτύπων. Ωραιοποίηση-νομιμοποίηση της νεοναζιστικής πρακτικής. Αντιπληροφόρηση: ο ρόλος των social media. Εισηγητές ήταν η Έφη Γιαννοπούλου, μεταφράστρια και δημοσιογράφος, και οι δημοσιογράφοι Άρης Χατζηστεφάνου και  Γιάννης Ανδρουλιδάκης. Με την είσοδό μου στον χώρο της διοργάνωσης, βρέθηκα μπροστά σε οκτώ φύλλα χαρτιού σε οριζόντιο Α4, ακουμπισμένα στην άκρη στης σκηνής, για να μπορούν προφανώς να τα παίρνουν οι θεατές και ακροατές των εκδηλώσεων. Τα πρόσωπα γνωστά. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ, Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ, ο Λόρκα, η ηρωίδα Ηλέκτρα Αποστόλου, ο Ντάριο Φο,  ένα παιδί από το Πακιστάν με το όνομα Iqbal Masih και τέλος ο Χιλιανός δάσκαλος και θεατράνθρωπος Βίκτωρ Ζαρά.  Ζήτησα να μάθω το όνομα του δημιουργού αυτής της  ιδιαίτερα ελκυστικής ιδέας που σε προσκαλούσε να πάρεις μέρος στην αντιφασιστική πορεία κόβοντας τη μάσκα  πάνω στον οδηγό της διακεκομμένης γραμμής και φορώντας τη μάσκα του αγαπημένου σου ήρωα. Όλοι επιλεγμένοι με δυσκολία για την τελική φάση ανάμεσα σε χιλιάδες άλλους «ήρωες» από το παγκόσμιο αρχείο των τεχνών και των κοινωνικών αγώνων. Πριν ολοκληρώσω την ερώτηση του αιτήματός μου, μου υπέδειξαν μια νεαρή, «μινιόν», κοπέλα που έμπαινε εκείνη τη στιγμή στο θέατρο. Μου συστήθηκε: Πηνελόπη Θωμαΐδη.   Πώς σας ήρθε η ιδέα για τις μάσκες, τη ρώτησα. «Θέλησα να βοηθήσω στην επικοινωνία του Φεστιβάλ, συμφωνήσαμε με τη Μαρίνα και ξεκινήσαμε τη δουλειά. Με τη Μαρίνα δουλεύουμε συχνά μαζί και συζητάμε για το γεγονός ότι στα ελληνικά κινήματα λείπει μια δόση αισιοδοξίας και εξωστρέφειας κι  έτσι αποφασίσαμε να δουλέψουμε μαζί την οπτική επικοινωνία του φεστιβάλ, την παρουσία του στο Διαδίκτυο και μια σελίδα στο facebook και τέλος την παρουσία του Φεστιβάλ μέσα στο πλαίσιο των αντιρατσιστικών, αντιφασιστικών κινημάτων ιδιαίτερα την ημέρα της πορείας. Τις μάσκες τις συναντάμε τόσο σαν βασικό εργαλείο του θεάτρου από την αρχαιότητα, που σήμερα αγγίζει την έννοια του συμβόλου, όσο και στα κοινωνικά κινήματα των τελευταίων δεκαετιών. Οι μάσκες, άλλες φορές κρύβουν τα πρόσωπα για να ενισχύσουν την ενιαία ταυτότητα του πλήθους και άλλες χαρίζουν συμβολικά «υπερ-δυνάμεις» σε αυτούς που τις φορούν.  Το 1994 οι Ζαπατίστας «κρύβουν» τα πρόσωπά τους κάτω από τα fullface (pasamonta) μέχρι να αναγνωριστεί επίσημα η ταυτότητά τους. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε το ανώνυμο πλήθος να εκφράζεται πίσω από τη μάσκα των Anonymous, το 2006 στο Αμβούργο ακτιβιστές μεταμφιέζονται σε επισφαλείς υπερ-ήρωες, στο Μεξικό ο «υπερ-ήρωας» SuperBarrio οργάνωνε διαμαρτυρίες για τη διαφθορά. Οι μάσκες έχουν την ιδιότητα να εμπνέουν! Οι δικές μας μάσκες δανείζονται πολλά στοιχεία από τις μάσκες που χρησιμοποιήθηκαν σε παλαιότερα καλέσματα του Εuromayday Parade (πορεία για την επισφάλεια στην εργασία) του Αμβούργου.  Για τις μάσκες επιλέξαμε προσωπικότητες που μέσα από το έργο και τη ζωή τους έχουν συμβάλλει στους αντιφασιστικούς και αντιρατσιστικούς αγώνες, και μπορούν να μας εμπνεύσουν. Διαφορετικές προσωπικότητες, που δεν περιορίζονται σε αυτές που έχουμε τυπώσει, από το θέατρο, τη μουσική, τη δημοσιογραφία, την Αντίσταση, την direct action.  Το βιογραφικό σημείωμα που περιλαμβάνουμε δίπλα από κάθε μάσκα θα θέλαμε να κεντρίσει την περιέργεια και να λειτουργήσει σαν πρόσκληση, για να μάθουμε λίγα περισσότερα για την ιστορία του καθενός».  


Δημήτρης Θ. Αρβανίτης​