Η δουλειά του Δημήτρη Νίκα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ειδικά σήμερα που από παντού ακούγεται ότι «η εφημερίδα είναι ένα μέσο που πεθαίνει», εκείνος καλείται να ανανεώνει διαρκώς την εικόνα της, να την κρατάει ελκυστική και ενδιαφέρουσα. 

Πράγματι, ανάμεσα στην τηλεόραση και το διαδίκτυο, το παραδοσιακό έντυπο μέσο ενημέρωσης περνάει δύσκολες ώρες. Χάνει χώρο, και σήμερα είναι σχεδόν επιτακτική ανάγκη η εφημερίδα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό της, να κάνει το απαραίτητο «λίφτινγκ» ώστε, να παραμείνει μια συνήθεια που δύσκολα κάποιος θα αποφασίσει να εγκαταλείψει. Ο Δημήτρης Νίκας, σήμερα art director της εφημερίδας το «Εθνος» και με μεγάλη θητεία στο χώρο -επί πολλά χρόνια στην εφημερίδα «Τα Νέα» και κατόπιν στο «Πρώτο Θέμα»- έχει διανύσει πολλά χιλιόμετρα… εφημερίδας. Το 2003 ήταν ο πρώτος Ελληνας που βραβεύτηκε με ευρωπαϊκό βραβείο στην κατηγορία των τίτλων πανεθνικής κυκλοφορίας για τον επανασχεδιασμό που είχε κάνει στην εφημερίδα «Τα Νέα», συναγωνιζόμενος μερικές από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Ευρώπης. Στον ίδιο διαγωνισμό θα βρεθεί τον Νοέμβριο, στη θέση του κριτή πλέον, μια αναγνώριση της αξίας του στον χώρο.  Λάτρης του χαρτιού, της τυπογραφίας, της εφημερίδας, ο Δημήτρης Νίκας μοιράζεται μαζί μας τη φιλοσοφία, του καθώς και τα εργαλεία που βοηθούν τους γραφίστες στην εξέλιξη της δουλειάς τους, και στην κατάκτηση της δύσκολης ισορροπίας μεταξύ εικόνας και περιεχομένου. Πολύτιμη γνώση, απόσταγμα μεγάλης εμπειρίας και σκληρής δουλειάς.

 

Ποια είναι η φιλοσοφία σας;

Υπάρχει μια βάση που όλα αυτά τα χρόνια εμπλουτίζεται διαρκώς. Το σημαντικό είναι ότι πρέπει να επικοινωνήσεις την είδηση, χρησιμοποιώντας κάποια εργαλεία. Το βασικό εργαλείο είναι το χαρτί, μετά είναι το μελάνι και εν συνεχεία ο σχεδιασμός. Πρέπει να χρησιμοποιήσεις τον τίτλο, τη φωτογραφία και το ύφος της σελίδας για να προσδώσεις το ύφος της είδησης. Οι απλές σελίδες μιας εφημερίδας βεβαίως δεν χρειάζονται αυτό το είδος της ενίσχυσης. Το εξαιρετικά απαραίτητο, όμως, είναι η ίδια η εφημερίδα να έχει έναν συγκεκριμένο χαρακτήρα. Δηλαδή, αν βλέπεις από μακριά κάποιον να κρατάει μια εφημερίδα, να καταλαβαίνεις για ποια εφημερίδα πρόκειται. Αν είναι το «Έθνος» δηλ. ή το «Βήμα». Αυτός ο χαρακτήρας είναι που συνοδεύει την εφημερίδα κι αυτή η εικόνα δεν πρέπει να αλλάζει δραστικά και δραματικά.

 

Οι αλλαγές δηλαδή είναι «καυτή πατάτα»;

Πρέπει οι αλλαγές να είναι τόσο αργές και προσεκτικές, που τις πιο πολλές φορές να μην τις καταλαβαίνει ο αναγνώστης ή όταν τις αντιλαμβάνεται να είναι μια ευχάριστη έκπληξη κι όχι σαν να αλλάζεις τα έπιπλα στο σπίτι κάποιου και όταν ξυπνάει τη νύχτα να πέφτει πάνω τους. Σε γενικές γραμμές, θα έλεγα ότι οι αναγνώστες θέλουν την ενημέρωσή τους. Όχι πολλά παραπάνω. Είναι μια δύσκολη ισορροπία γιατί το ρίσκο πολλές φορές είναι και τεχνικό. Συχνά, θέλεις να βάλεις ένα χρώμα που δεν το έχεις ξαναδοκιμάσει και σκέφτεσαι μήπως είναι πολύ εξεζητημένο ή φανεί κακόγουστο. Από την άλλη πρέπει να πάρεις το ρίσκο. Γι’ αυτό καταλήγουμε στο ότι οι εκπλήξεις είναι απαραίτητες, αλλά με μέτρο και η σταθερή ποιότητα στην εικόνα, επιβεβλημένη.

 

Δώστε μας μερικά «κλειδιά» γι’ αυτήν την ισορροπία.

Για να επιτύχεις το μέτρο χρειάζεται μια καλή τυπογραφία, ώστε να είναι εύκολο για τον αναγνώστη να διαβάζει τους τίτλους και τα κείμενα. Χρειάζεται να κάνεις σωστή χρήση των εικόνων, ούτε πολλές εικόνες αλλά ούτε και να φαίνεται η έλλειψή τους. Επίσης, να δουλεύεις πολύ με διάφορα σημεία εισόδου των σελίδων όπως είναι οι λεζάντες και τα μότο και, τέλος, πρέπει ο σχεδιασμός της σελίδας να βοηθάει στο editing του θέματος. ‘Οταν δηλαδή σχεδιάζω μια εφημερίδα έχω στο μυαλό μου πώς να προμηθεύσω τους συντάκτες με τους κατάλληλους χώρους για να πουν τα σημαντικά που έχουν να πουν. Πάντα θα υπάρχουν δυσκολίες στον σχεδιασμό, αλλά και πάντα θα υπάρχουν λύσεις. Το ντιζάιν είναι ατελείωτο.

 

Ποιον θεωρείτε πρωτοπόρο σήμερα στον σχεδιασμό;

Τον Ισπανό Javier Errea. Έχει σχεδιάσει πολλές εφημερίδες, ισπανικές, πορτογαλικές, λατινοαμερικάνικες και είναι πραγματικά καινοτόμος. Βλέπω επίσης καταπληκτικές δουλειές τόσο στην Βόρεια Ευρώπη όσο και στον Περσικό Κόλπο. Πρέπει κανείς να αφιερώνει χρόνο κοιτώντας τον εαυτό του αλλά και τους άλλους.

 

Οι αναγνώστες σε ποιο βαθμό καθορίζουν το πώς θα είναι μια εφημερίδα;

Είχε γίνει μια μεγάλη έρευνα πριν από περίπου είκοσι χρόνια στην Αμερική, και είχε δείξει ότι οι αναγνώστες θέλουν μικρά κείμενα. Πηδάνε γρήγορα από τον τίτλο στην αρχή του κειμένου και μετά στη φωτογραφία και τη λεζάντα, και δύσκολα διαβάζουν μεγάλης έκτασης κείμενα. Φυσικά δεν ισχύει το ίδιο σε όλες τις χώρες, γιατί οι αναγνωστικές συνήθειες και το επίπεδο διαφέρουν. Στην Ελλάδα, όμως, ισχύει αυτό. Οι Έλληνες είμαστε της ευκολίας και δεν είναι τυχαίο ότι αγαπάμε πολύ την τηλεόραση. Αυτό κάτι δείχνει.

 

Είμαστε σε καλό σχεδιαστικό επίπεδο στην Ελλάδα;

Πιστεύω ότι έχουμε προχωρήσει πάρα πολύ. Εχω μπει στη δουλειά αυτή σχεδόν από την αρχή της φωτοστοιχειοθεσίας. Έχω δει όλα τα στάδια. Μας έχουν βοηθήσει πολύ οι υπολογιστές, αλλά και το ότι οι δημοσιογράφοι σήμερα ενδιαφέρονται περισσότερο για την εικόνα του ρεπορτάζ τους. Γιατί έχουν καταλάβει ότι αν η σελίδα που τους φιλοξενεί είναι ενδιαφέρουσα θα διαβαστεί το κομμάτι τους περισσότερο.

 

Πώς διατηρεί κανείς φρέσκο το βλέμμα του;

Εργάζεται πολύ, παρακολουθεί τις εξελίξεις -κάτι εξαιρετικά εύκολο πια με το Διαδίκτυο-έχει τις κεραίες του ανοιχτές για ό,τι καινούργιο κυκλοφορεί, και, ποτέ μα ποτέ, δεν πρέπει να φτάσει στο σημείο να νομίζει ότι τα ξέρει όλα. Η δουλειά αυτή είναι διαρκής μαθητεία. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόλαυση από το να βλέπεις το έργο σου μερικές ώρες μετά τυπωμένο. Η χαρά που παίρνεις είναι πολύ μεγάλη. Αλλά μεγάλη είναι και η απογοήτευση όταν δεν είναι καλό. Προσωπικά, κάνω αυτοκριτική κάθε μέρα. Αν δεν κάνεις αυτοκριτική, κάηκες.

 

Βοηθάτε τους νέους;

Έχω προσπαθήσει όλα αυτά τα χρόνια να μεταφέρω αυτά που ξέρω στους γύρω μου. Μοιράζομαι τη γνώση μου. Κι αυτό το κάνω απόλυτα συνειδητά. Ένας παλιός μάστορας της γραφιστικής πριν από τριάντα χρόνια όταν έκανα πρακτική, μου είχε πει ορθά κοφτά «δεν θέλω να σου δείξω τίποτα γιατί μπορεί να μου πάρεις τη δουλειά». Ε, τότε αποφάσισα ότι στη ζωή μου θέλω να κάνω το ακριβώς αντίθετο. Απλώς, πρέπει να ομολογήσω ότι αρκετές φορές έχω απογοητευθεί από δουλειές νέων που έρχονται να πιάσουν δουλειά στην εφημερίδα. Γιατί αντί να προβάλλουν τη δική τους ζωηρή ματιά πάνω στα πράγματα, προσπαθούν να αντιγράψουν όλα τα άσχημα και αρτηριοσκληρυντικά των παλιών. Περιμένω να σχεδιάσουν πιο μοντέρνα, πιο φινετσάτα, πιο ελεύθερα.