Στο έδρανο ο Αρτέμης Ρούσσος
Η σχεδιαστική σας εταιρεία Cube 11 έκλεισε αισίως τα δέκα της χρόνια. Κάνοντας έναν απολογισμό τι θα λέγατε;
Η Cube 11 δεν είναι νομικό πρόσωπο. Είναι ο διακριτικός τίτλος, ομπρέλα, ο οποίος στεγάζει τις ανησυχίες των σχεδιαστών που κατά καιρούς φιλοξενεί. Η Cube 11 δημιουργήθηκε πριν από περίπου δέκα χρόνια όταν το προηγούμενο δημιουργικό σχήμα στο οποίο μετείχα, η INDIGO DESIGNERS, ύστερα από 25 χρόνια δημιουργικής πορείας ολοκλήρωσε τον κύκλο του. Ζώντας τα τελευταία 15 χρόνια στην εκπαιδευτική κοινότητα του ΑΚΤΟ ανάμεσα σε νέους σπουδαστές του design γνώρισα έναν καινούργιο κόσμο. Έναν κόσμο από νέους ανθρώπους, γεμάτο ζωντάνια, όρεξη για δουλειά, όνειρα για το αύριο και τη σχεδιαστική φρεσκάδα φυτεμένη στο DNA τους. Όλα αυτά θέλησα να τα μεταφέρω από τα θρανία στον επαγγελματικό στίβο. Άλλοι το άντεξαν και άλλοι όχι. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι μετά τόσα χρόνια με μεγάλη χαρά βλέπω όλους αυτούς τους συνεργάτες να προκόβουν στη ζωή και να προσφέρουν σημαντικά πράγματα στο παραγόμενο γραφικό προϊόν του τόπου μας, το οποίο θεωρώ ότι έχει πολύ υψηλό επίπεδο. Και αυτό αποδεικνύεται από τις διεθνείς διακρίσεις των τελευταίων χρόνων. Η Cube 11 δεν είχε ποτέ στόχο το ενιαίο σχεδιαστικό ύφος. Κάθε μέλος της, δημιουργικά, λειτούργησε αυτόνομα. Θέλω να πιστεύω ότι αν κάτι χαρακτήρισε το σχήμα ήταν η πολυφωνία της άποψης χωρίς αυτό να προκαλεί «θόρυβο».
Έχετε συνεργαστεί με πολυεθνικές, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, δημόσιους φορείς κ.ά. Συνήθως πόση ελευθερία σάς αφήνουν στο σχεδιασμό της οπτικής τους επικοινωνίας, ή κατά πόσο γνωρίζουν τι θέλουν και σας το ζητούν ευθέως;
Η επιτυχία στη δουλειά μας είναι το σωστό brief. Για να βρεις κάτι θα πρέπει να ξέρεις τι ψάχνεις. Ένα ασαφές brief συνήθως φέρνει επικοινωνιακά αδιέξοδα. Το Δημόσιο είναι δύσκολος πελάτης όσον αφορά τη συνεννόηση και την ευθυνοφοβία των εκπροσώπων του. Θέλει κουράγιο μια τέτοια συνεργασία. Βέβαια πάντα υπάρχουν και οι φωτεινές εξαιρέσεις. Εξοργίζομαι πάντως όταν βλέπω δουλειές δημοσίων φορέων και οργανισμών να καταλήγουν σε δημιουργικά γραφεία του εξωτερικού με εξωφρενικές αμοιβές και με αποτελέσματα αμφιβόλου ποιότητας (θυμίζω το κραυγαλέο παράδειγμα της ΕΡΤ προ ολίγων ετών). Πάντως στα 37 χρόνια της καριέρας μου είχα την τύχη να συνεργαστώ με ανθρώπους που μιλούσαμε την ίδια γλώσσα. Το χειρότερο που μπορεί να σου τύχει είναι ο πελάτης να σου πει απλά «δεν μου αρέσει» . Και όταν ρωτήσεις τι ακριβώς δεν σας αρέσει, η απάντηση να είναι «δεν ξέρω».
Έχετε πάντα δίπλα σας μια ομάδα συνεργατών. Και εκείνους που ιδρύσατε μαζί την Cube 11, αλλά και νεότερους ταλαντούχους συναδέλφους. Θεωρείτε ότι η δουλειά σας είναι κατ’ εξοχήν ομαδική;
Όταν αποφάσισα (χωρίς πολλή σκέψη) το στήσιμο της Cube 11, όλοι με λέγανε τρελό. Ζήσαμε εξαιρετικές στιγμές με τον Δημήτρη, τον Βασίλη, τον Άρη, τον Θανάση, τον Χρήστο. Η δουλειά μοιραζόταν ανάλογα με τα ζητούμενά της. Εταιρική ταυτότητα, συσκευασία, εικονογράφηση, ψηφιακή επεξεργασία εικόνας, σελιδοποίηση, εφαρμογές Διαδικτύου… ο καθένας κάτι κάνει ιδιαίτερα καλά. Ανάλογα λοιπόν με τα ζητούμενα της κάθε δουλειάς, άλλοτε ήταν one man show, και άλλοτε αποτέλεσμα συνεργασίας.
Η ιδέα, πόσο ρόλο παίζει στη δουλειά σας; Θεωρείτε ότι είναι το ήμισυ του παντός ή έχει μεγάλη σημασία και ο τρόπος υλοποίησής της;
Μου αρέσει πάντα να λέω στους μαθητές μου στον ΑΚΤΟ ότι η γραφιστική είναι show busines. H καλύτερη ιδέα καταστρέφεται από τη κακή υλοποίηση και παρουσίαση. Σαφώς όλα ξεκινάνε από την αποτελεσματική και σωστά στοχευμένη ιδέα. (Μην ξεχνάμε ότι η γραφιστική παράγει έργα κατά παραγγελία) αλλά το επόμενο βήμα είναι το πόσο καλά και σωστά θα υλοποιήσουμε.
Είστε και καθηγητής εδώ και πολλά χρόνια. Τι είναι για σας η διδασκαλία;
Η διδασκαλία είναι πάνω από όλα μεγάλη ευθύνη. Νέοι άνθρωποι ακουμπάνε επάνω σου όνειρα και ελπίδα. Πραγματικά είναι πολύ βαρύ. Παραμένω σε αυτόν τον χώρο γιατί πραγματικά περνάω καλά. Θεωρώ ότι το γκολ του εκπαιδευτικού, ειδικά στις εφαρμοσμένες τέχνες, είναι να κάνει τον σπουδαστή του να αγαπήσει αυτό με το οποίο αποφάσισε να ασχοληθεί.
Και ποιος είναι ο ιδανικός μαθητής;
Αυτός που του ζητάς ένα και σου φέρνει πέντε.
Αυτός που κρατάει χαρτί και μολύβι. Αυτός που δεν γράφει greeklish. Αυτός που καταλαβαίνει ότι ο υπολογιστής είναι εργαλείο εκτέλεσης και μόνον. Αυτός που προσπαθεί να βρει λύση στο ζητούμενο πίσω από το προφανές και το αναμενόμενο. Αυτός που καταλαβαίνει ότι από ένα σημείο και μετά ο καθηγητής του, του αφήνει το χέρι και είναι παρατηρητής της δουλειάς του. Αυτός που έχει ξεφύγει από τη νοοτροπία του Λυκείου και δεν λειτουργεί διεκπαιρεωτικά αλλά δημιουργικά. Αυτός που καταλαβαίνει ότι στο δημιουργικό του ταξίδι αυτή την περίοδο αξία έχει η διαδρομή και όχι τόσο το τέρμα. Μέσα από μια επιτυχημένη και μεθοδευμένη διαδρομή πάντα η κατάληξη είναι επιτυχημένη. Αυτός που καταλαβαίνει ότι έχει καιρό μπροστά του για να γίνει καλός γραφίστας. Αυτός που γνωρίζει ότι πρέπει να είναι «πλατιά» μορφωμένος, να ενημερώνεται αλλά και να ανησυχεί για τα πράγματα γύρω του. Μόνο έτσι μπορεί να διαμορφώνει άποψη σε αυτό που σχεδιάζει. Και τέλος αυτός που δεν αφήνει τον δάσκαλό του σε ησυχία! Δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν προ ετών ξυπνώντας το πρωί βρήκα μήνυμα στο κινητό μου από σπουδάστρια του Β.Α. με ώρα αποστολής 3 το πρωί που έγραφε: «κύριε κοιμάστε;» Αυτό για μένα είναι το προφίλ του ιδανικού σπουδαστή. Θεωρώ ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των σπουδαστών μας σήμερα είναι η κακή χρήση του λόγου. Οι νέοι διαβάζουν όλο και λιγότερο με όποια τραγική συνέπεια έχει αυτό το φαινόμενο. Βέβαια γι’ αυτό φταίει το σχολείο.
Τι αγαπάτε περισσότερο να σχεδιάζετε;
Πάντα με γοήτευε το branding και ειδικότερα η εταιρική ταυτότητα και οι εφαρμογές της. Είναι ένας τομέας που χωράει όλη τη γραφιστική. Σαν παλιός στο επάγγελμα έχω ζήσει όλη τη διαδρομή της τέχνης της τεχνικής και της τεχνολογίας στις γραφικές τέχνες. Ξεκίνησα να εργάζομαι στα τέλη του 1976 και θυμάμαι ότι η πρώτη στοιχειοθεσία που παρήγγειλα ήταν με κινητά μεταλλικά τυπογραφικά στοιχεία. Την ποιότητα αυτής της στοιχειοθεσίας δεν την έχει ξεπεράσει, ακόμα, η τεχνολογία. Αγαπάω ιδιαίτερα τις παλιές και για πολλούς ξεχασμένες τέχνες. Τσαντίζομαι όταν αποκαλούν «τυπογραφείο» τα κατάστημα που προσφέρουν ψηφιακές εκτυπώσεις. Η τυπογραφία μυρίζει μελάνι και το προϊόν της έχει πάνω της το χνάρι της ψυχής του σχεδιαστή και του τυπογράφου. Από τις ευτυχέστερες επαγγελματικές μου στιγμές ήταν η επιμέλεια των συλλεκτικών λευκωμάτων όταν, πολύ νέος, εργαζόμουν στις εκδόσεις «ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ» όπου ένας ωραίος τρελός εκδότης, ο Βασίλης Χριστιανός, που δυστυχώς δεν είναι πλέον ανάμεσά μας, μου έδωσε την ευκαιρία για την επιμέλεια μιας σειράς λευκωμάτων με ανάτυπα παλαιών χαρακτικών με παλιές τεχνικές (λιθογραφία και χαλκογραφία). Σταθμό στην καριέρα μου θεωρώ και την πρόταση που κάναμε, ως INDIGO DESIGNERS, στην Αγροτική Τράπεζα για την έκδοση συλλεκτικού εικαστικού λευκώματος με σκοπό την προώθηση της υποψηφιότητας της Αθήνας για την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων του 1996. Μια δουλειά, η υλοποίηση της οποίας διήρκεσε πάνω από έξι μήνες, με την άριστη συνεργασία της ζωγράφου Ζωής Σκιαδαρέση.
Ποιο είναι το επίπεδο της εκπαίδευσης στις εφαρμοσμένες τέχνες στη χώρα µας;
Θεωρώ ότι το επίπεδο είναι απόλυτα συνδεδεμένο με την πείρα, τη γνώση και το κέφι των διδασκόντων. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τη διάθεση των κολεγίων για εγκαταστάσεις και υλικοτεχνική υποδομή, προσφέρουν το ιδανικό αποτέλεσμα στον χώρο της εκπαίδευσης. Για το καλό αποτέλεσμα πρέπει όμως να αισθάνονται καλά διδάσκοντες και διδασκόμενοι. Όλα αυτά συμβαίνουν σε λίγα συγκροτήματα στην Ελλάδα, τα οποία και στεγάζουν την πλειοψηφία των σπουδαστών του design. Όσοι εκπαιδευτικοί οργανισμοί έχουν σαν σημαία το εκπαιδευτικό όραμα, τηρώντας τα παραπάνω, προσφέρουν σπουδές επιπέδου με αποφοίτους που συναντάμε καθημερινά να βραβεύονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για τη δουλειά τους.
Πόσο έχει επηρεάσει η αλματώδης άνοδος της τεχνολογίας τη δουλειά σας;
Η τεχνολογία αναμφισβήτητα έχει φέρει τα πάνω – κάτω στη Γραφιστική. Δεν νοείται σήμερα γραφίστας χωρίς τον υπολογιστή σαν εκτελεστικό εργαλείο της δουλειάς του. Από την άλλη πλευρά η αλόγιστη χρήση της, σκοτώνει τη δημιουργικότητα. Οι έτοιμες λύσεις, τα φανταχτερά, αλλά στείρα δημιουργικά, αποτελέσματα της χρήσης των έτοιμων λύσεων του softwear δημιουργούν ένα πλήθος όμοιων αποτελεσμάτων χωρίς καμιά σχεδιαστική αναζήτηση. Λυτό δεν είναι γραφιστική.
Γραφιστική είναι το «strog design», και αυτό είναι που παλεύουμε να περάσουμε στους μαθητές μας. Το Διαδίκτυο είναι ένα ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο. Προσφέρει πρόσβαση σε γνώσεις και πληροφορίες (που ανανεώνονται και ενημερώνονται άμεσα ανά πάσα στιγμή), που πριν από μερικά χρόνια ούτε που θα περνούσε από το μυαλό μας. Χρειάζεται όμως προσεκτική επιλογή και διασταύρωση των πηγών όσον αφορά την εγκυρότητά τους. Οι «καμένες» πληροφορίες στο Διαδίκτυο είναι πολλές.
Υπάρχουν σχέδια και όνειρα για το μέλλον;
Αλλοίμονο αν δεν υπήρχαν. Χωρίς όνειρα δεν προκόβεις στη ζωή σου. Βέβαια για να υπάρξουν σχέδια και όνειρα πρέπει να υπάρχει και ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο και γι αυτό πρέπει σήμερα κόντρα στα μηνύματα των καιρών να παλέψουμε δουλεύοντας.